ZOET EN ZOUT

BALANCEREN TUSSEN ZOET EN ZOUT    2 0 1 4   –   2 0 1 8

Schouwen-Duiveland ligt in het hart van de zuidwestelijke delta. Voorheen een natuurlijk estuarium, waar de rivieren Maas, Rijn en Schelde uitmondden in zee en de zee twee keer per dag diep het land in stroomde. Door menselijk ingrijpen is het estuarium grotendeels gefixeerd, met twee gekanaliseerde rivieren, Westerschelde en Nieuwe Waterweg, en een dynamiek van zoet en zout die zoveel mogelijk is gereguleerd. In de luwte van dit kunstmatige systeem ligt Schouwen-Duiveland nu, beschermd tegen het zout van de zee door duinen, dammen en dijken, maar nog steeds kwetsbaar: economisch en ecologisch afhankelijk van een dun laagje zoet water dat vlak onder het maaiveld ligt, bedreigd door zoute kwel, zeespiegelstijging en natuurgeweld.

Van oudsher wordt dit landschap geëxploiteerd door akkerbouwers, vissers en schelpdierkwekers. De één verwikkeld in een permanente strijd tegen verzilting, de ander aangewezen op het ritme van de getijden en een vrije toegang tot de zee. Binnen dit spanningsveld ontwikkelen zich de wooneconomie, de recreatiesector en het natuurbeheer. Specialisten waken over het precaire evenwicht in de delta. Zij zijn verantwoordelijk voor de kustverdediging, het zoet-zout waterbeheer en het mobiliteitssysteem in het hele gebied, waarbij ze de natuurlijke veerkracht en robuustheid van het landschap waar mogelijk willen behouden. Unieke oplossingen zijn bedacht en nieuwe technieken worden ontwikkeld. Technieken die hun weg vinden over de hele wereld om ook elders een veiliger leven mogelijk te maken in een duurzaam estuarium.

Als kunstinstelling op Schouwen-Duiveland beweegt de Bewaerschole uiteraard mee met de culturele en sociaaleconomische ontwikkeling van het eiland. Reden om voor de periode 2014 – 2019 in de ruimste zin van het woord de blik te richten op het constant verschuivende evenwicht tussen zoet en zout en kunstenaars te vragen dit permanent zoeken naar evenwicht te onderzoeken en te visualiseren. Een vijftiental kunstenaars bracht vanuit verschillende invalshoeken en met uiteenlopende werkwijzen in beeld hoe de mensen en de natuur op het eiland ‘balanceren tussen zoet en zout’. Een beeld met het heden als vertrekpunt, maar met een open blik naar verleden en toekomst. Gezien de aard van het thema zoeken de kunstenaars samenwerking met bewoners en bezoekers van de habitat, met gebruikers en beheerders van het landschap, en met specialisten die vanuit het inzicht in lokale vraagstellingen mondiaal opereren.

Samenvattend is ons onderzoek een continu schakelen tussen het kleinste detail in het landschap  en het bevragen van de grondhouding van onze cultuur. We werken er aan in de poëtische beslotenheid van de kunst, maar verbinden de gedachten, associaties en vragen die daaruit voortkomen met de ‘echte’ wereld waar water een prijs heeft, een noodzaak is en een bedreiging. (Anne Ausloos)

A F R O N D I N G     P R O J E C T

Vanaf begin maart 2018 vindt de eindpresentatie plaats van het project, met uitlopers naar 2019. Het accent ligt in 2018 op publieksactiviteiten van allerlei aard op meerdere locaties binnen en buiten de Bewaerschole. Bewoners, toeristen, scholieren worden nog nadrukkelijker betrokken. In hun bijdragen richten de kunstenaars met verbeelding en techniek de blik op het veranderende landschap, op de vragen én de rijkdom die daarin besloten liggen. Ze werkten daarbij samen met bewoners en bezoekers van de habitat, met gebruikers en beheerders van het landschap, en met specialisten die vanuit inzicht in lokale vraagstellingen ook mondiaal opereren.

De kunstenaars betrokken bij het project zijn niet de bedenkers van oplossingen, maar mensen die anders waarnemen als bron voor anders denken, mensen die de functionele vragen interpreteren als mogelijkheid tot verandering. Dankzij de verbeelding kunnen de kunstenaars een geheel eigen bijdrage leveren aan de bewustwording van de problematiek van het ‘Balanceren tussen Zoet en Zout’. Het is hun opdracht om de problematiek grijpbaar te maken én de verbeelding begrijpbaar.

W E B S I T E

Gedurende het vijfjarige traject onderhoudt de Bewaerschole een  website:  www.bewaerschole.nl Die is een wezenlijk onderdeel van de communicatie met betrokkenen en belangstellenden. Elke stap van de kunstenaarsprojecten is op de website te volgen, belangrijke achtergrondinformatie is er te vinden, en elke activiteit die interessant kan zijn voor publiek wordt er aangekondigd.